ناگفته های سوئیچ بیمه مرکزی

به گزارش مجله بیمه و مردم به نقل از راه پرداخت راه‌اندازی سامانه سوئیچ بیمه مرکزی با واکنش صریح فعالان اکوسیستم نوآوری بیمه همراه شد که نقطه‌عطف این اعتراضات بیانیه رسمی انجمن فین‌تک ایران بود. انجمن فین‌تک به نشانه حمایت از استارتاپ‌های بیمه‌ای به روند اجبار بیمه مرکزی به استفاده از سرویس سوئیچ و انحصار ایجادشده از سوی نهاد ناظر معترض شد. این انجمن در بیانیه خود به فعالیت شرکت آمیتیس و اعطای مجوز انحصاری به آن اعتراض کرد؛ چراکه به عقیده فعالان اکوسیستم فین‌تک این حرکت بیمه مرکزی به‌طور مستقیم به کسب‌وکارهای آنلاین خدشه وارد می‌کند و مانعی برای نوآوری شرکت‌های دانش‌بنیان خواهد بود.

بیانیه انجمن فین‌تک  با توجه زیاد کسب و کارهای نوپای بیمه‌ای رو به‌رو شد. بیانیه رسمی انجمن فین‌تک برای اکوسیستم نوآوری بیمه پیام روشن و واضحی داشت. حالا اینشورتک‌های ایران که سال‌ها در رویارویی با نهاد ناظر منفعل و بسته رفتار کرده بودند، امروز پشتوانه‌ای داشتند که می‌شد حتی در قالب بیانیه‌ای کوتاه اما منسجم پیام واضح خود را به نهاد قانون‌گذار برساند.

واکنش نهاد ناظر

روابط عمومی بیمه مرکزی در اطلاعیه‌ای که در آخرین روز کاری هفته گذشته منتشر کرد هر گونه انحصارطلبی و انتفاع نهاد ناظر از پروژه سوییچ را تکذیب کرد و موضوع را صرفاً اقدامی در جهت سامان دادن به وضعیت کسب و کارهای آنلاین بیمه‌ای و پیشگیری از سوءتفاهم‌های همیشگی دانست.

شورای هماهنگی تشکل‌های صنفی نمایندگان صنعت بیمه هم در واکنش به حواشی پیش آمده در رابطه با پروژه سوئیچ بیمه مرکزی بیانیه صادر کرد. شورای هماهنگی تشکل‌های صنفی نمایندگان صنعت بیمه در این بیانیه که با موضوع ساماندهی فعالیت سایت‌های فروش آنلاین بیمه منتشر شد به حمایت از اقدام بیمه مرکزی در پروژه سوئیچ بیمه مرکزی پرداخت و مخالفت در رابطه با اجرای این طرح را به انتقاد گرفت.

بیمه مرکزی چه می‌گوید؟

تضییع حق بیمه‌گزار، سوگیری کارگزار آنلاین و عوامل ارائه خدمت و تضییع حق بیمه شرکت بیمه، بروز رفتارهای ناسالم در بازار، برهم خوردن موازنه توزیع خدمات در شبکه فروش، دریافت غیرقانونی حق بیمه توسط کارگزار آنلاین، وجود حساب دفتری بین کارگزار و نمایندگان همکار بدون اطلاع شرکت بیمه، ایجاد تعهد برای شرکت بیمه بدون ذینفع شدن به موقع شرکت بیمه از منافع حق بیمه و دریافت نقدی حق بیمه از مشتری و ثبت تقسیطی آن در شرکت بیمه، تأخیر بسیار زیاد در تسویه مبالغ دریافتی و … همه از گمان‌ها و خطراتی هستند که صنعت بیمه کشور بارها و بارها در یادآوری کسب و کارهای آنلاین بیمه ای به آن اشاره کرده‌اند و شبکه فروش سنتی نیز در هر فرصت و موقعیتی سعی در بیان آن دارند. صرف نظر از این که ردی از هر کدام از این موارد را می‌توان در پیکره سنتی بیمه نیز پیدا کرد!

شکایت‌های پی در پی شبکه گسترده فروش سنتی و اخطار و هشدارهای هرازگاه اداره نظارت بر شبکه خدمات بیمه ای کار را به جایی رساند که در نهایت مدیران بیمه مرکزی تصمیم گرفتند پروژه سوییچ را به بهانه رفع این مشکلات و استقرار قانون و برقراری قانون‌مداری در فضای کسب و کار فناورانه بیمه با رویکرد حمایت از شرکت‌های فناور و دانش‌بنیان به جریان بیندازند.

مدیران نهاد ناظر هدف از استقرار سوییچ را شفاف‌سازی اطلاعات مبادله‌شده و پایش حقوق همه بیمه‌گزاران می‌دانند. آن طور که در اطلاعیه اخیر بیمه مرکزی نیز عنوان شده است سوییچ بیمه قرار است صرفاً نقش یک هاب را داشته باشد و محلی برای تمرکز اطلاعات نباشد و صرفاً تسهیل‌کننده و برقرارکننده ارتباط  باشد بین ذینفعان.

این طور که از صحبت‌های طراحان پروژه سوییچ برمی‌آید قرار است سوییچ استعلام نرخ و واریز وجه از طریق آنلاین و به لحظه توسط بیمه‌گزار به حساب شرکت – و نه شرکت کارگزار آنلاین و نه آمیتیس- را پایش کند. ایجاد سازوکار نظارت بر فضای کسب و کار فناورانه و ایجاد بستر تبادل اطلاعات و سرویس در اکوسیستم بیمه و ایجاد فضای بیمه‌گری باز از مواردی است که نهاد ناظر در دلایل اجرای سوییچ به آن اشاره می کند.

سوییچی که به زعم مدیران بیمه مرکزی نه قصد ورود مستقیم به کسب و کارهای آنلاین را دارد و نه ایجاد انحصار در خدمات آنلاین. نه قرار است تجمیعی در تراکنش های مالی صورت بگیرد و نه هیچ نشانی از فعالیت مقایسه‌گری. نه مانعی برای تراکنش کارگزاران آنلاین باشد و نه انحصارگر بازار. صرفاً تسهیلگر باشد و رابط. اطلاعیه بیمه مرکزی در خطاب به انجمن فین‌تک و فعالان صنعت بیمه بر این موضوعات اصرار داشت.

ناگفته‎‌هایی که باقی ماندند

اطلاعیه بیمه مرکزی که  حاوی نکات فنی خاصی بود بنا داشت معترضان به انحصارطلبی نهاد ناظر در اجبار به استفاده از پروژه سوییچ را قانع کند ولی به نظر می‌رسد بیان کلی و عدم اشاره به جزییاتی که فعالان فین‌تک روی آن دست گذاشته بودند نتوانست بیمه مرکزی را در رسیدن به این موضوع موفق کند.

مهم‌ترین مسئله‌ای که بار دیگر اهالی صنعت بیمه را به واکنش واداشت عدم اشاره به موضوع اجبار به استفاده از خدمات شرکت آمیتیس از زیر مجموعه هلدینگ سنحاب و حضور مدیرانی از پیکره صندوق بازنشستگی و صندوق کارکنان بیمه مرکزی بود که شائبه انتفاع بیمه مرکزی از پروژه سوییچ را دوباره سر زبان ها می‌اندازد. چرا که اشاره‌ای کوتاه در اطلاعیه بیمه مرکزی به ماهیت وجودی و سهامداری شرکت پیمانکار بیمه مرکزی (سنحاب) و چرایی اجبار به همکاری با شرکتی که حتی در ساختمان بیمه مرکزی ساکن است می‌توانست بسیاری از شایعات مبنی بر انحصار و انتفاع بیمه مرکزی را رفع کند.

به نظر فعالان صنعت بیمه صرف بیان اینکه خدمات سوییچ رایگان یا با کمترین میزان هزینه خواهد بود نمی‌تواند توجیهی در رد انحصارگرایی بیمه مرکزی در این موضوع باشد. چرا که ورود یک شرکت یا نهاد تمام دولتی نظیر بیمه مرکزی به امر اقتصادی به غیر از حمایت و پوشش در قالب صندوق‌های خسارت حتی با پوشش یک شرکت ثانوی می‌تواند برداشت‌هایی از رانت و انحصار به دنبال داشته باشد.

از سوی دیگر بنا به اطلاعیه بیمه مرکزی با استناد به ماده ۵۱ استفاده از سوییچ بیمه مرکزی الزامی خواهد بود. این در حالی است که پیش از این  اجبار به تحویل وب‌سرویس‌ها برای شرکت‌های بیمه نیز ابلاغ شده بود و همگی به اتصال به سوییچ تا پایان اردی‌بهشت ماه ملزم شده بودند. اما شواهد نشان می‌دهند که شرکت‌های بیمه دیتاهای لازم را در اختیار بیمه مرکزی اعلام نکرده اند.

با این اوصاف نخستین موضوعی که بیمه مرکزی در این اطلاعیه بیان کرده است یعنی دریافت API استعلام نرخ و شرایط بیمه‌نامه از طریق سوییچ در صورت همکاری شرکت‌های بیمه و ارائه اطلاعات معنا خواهد داشت. از این رو این سوال باقی است که آیا الزام استارتاپ‌ها به پیاده‌سازی و بهره‌برداری بدون در نظر داشتن کیفیت ارائه خدمات و بدون حضور همه شرکت‌های بیمه ممکن خواهد بود؟ آیا همه شرکت‌های بیمه توان استعلام نرخ و شرایط را روی سوییچ دارند؟ آیا سامانه جامع بیمه‌گری شرکت‌های بیمه یارای همراهی با شرایط جدید را دارد؟

بیمه مرکزی منعی برای فعالیت تجاری ندارد

طی روزهای گذشته فعالان اکوسیستم نوآوری هر کدام به نحوی سعی در اعتراض به رویکرد تازه بیمه مرکزی دارند اما در این میان حامد کاظمی، مدیر توسعه کسب‌وکار رایین‌تک، نگاهی متفاوت به ماجرا دارد.

به عقیده او بیمه مرکزی در جایگاه یک شرکت و کسب و کار خاص باید در نظر گرفته شود و نه صرفاً نهادناظر چرا که طبق قانون تأسیس بیمه مرکزی این شرکت می‌تواند در جهت مأموریت‌هایی که به آن محول شده اقدام به شرکت‌داری و قانون‌گذاری یا هر فعالیت دیگری کند. او در این باره می گوید:‌ «طبق قانون بیمه مرکزی به غیر از مواردی که به صراحت اعلام شده است این نهاد تابع قانون تجارت است و با این اوصاف ایجاد یک شرکت برای ایجاد سوییچ بیمه یاهر ابزار دیگری در راستای فعالیت‌ها و مأموریت‌های سازمان هیچ مانع قانونی ندارد.»

حامد کاظمی معتقد است که بیمه مرکزی می‌تواند بسیاری از وظایف خود را برون‌سپاری کند که اتفاقاً با توجه به لختی و بزرگی سازمان به نظر این رویکرد می‌تواند برای چابکی بخشیدن به ساز و کارها چاره‌ساز باشد.

او با اشاره به لزوم شفاف‌سازی مسئولیت سوییچ می گوید:‌ « البته اینکه مأموریت سوییچ بیمه و این قبیل کارها دقیقاً چه چیزی است و یا چه کمک‌هایی به اکوسیستم می‌کند باید شفاف‌سازی شود و در زمان تصمیم‌گیری در مورد ماهیت وجودی آن قطعاً باید از همه بازیگران اکوسیستم استفاده گردد. در مورد بحث انحصارطلبی و انحصارگرایی هم به نظرم در حال حاضر که سوییچ در ابتدای مسیر خود است نمی‌توان با قطعیت نظر داد. بالاخره گروهی باید زحمت ایجاد این گونه ابزارها را بکشند و این که چرا و چگونه می‌توان از طریق سوییچ به صنعت کمک کرد مهم‌تر از این است که چه کسی آن را ایجاد می‌کند. می‌شود بعداً در مسیر حرکت با استفاده از راهکارهای مناسب جلوی اجرای نامناسب و انحصار را گرفت.»